Geestverwanten van het modernisme

In New Mexico vonden Alexander Girard en Georgia O'Keeffe inspiratie in elkaars werk en een blijvende vriendschap.

Tekst: Christine MacLean

Fotografie door: Mariko Reed

Published: 1 mei 2025

Niemand weet precies waar de beroemde textielontwerper Alexander Girard, die in 1953 met zijn vrouw Susan naar Santa Fe verhuisde, voor het eerst Georgia O'Keeffe ontmoette, de beroemdste inwoonster in de regio. Net als nu was Santa Fe destijds een broeinest van creativiteit, waar kunstenaars uit allerlei disciplines op afkwamen. Het is mogelijk dat Girard en O'Keeffe elkaar tegenkwamen in de Compound, een bekende ontmoetingsplek voor kunstenaars en acteurs in de jaren 30 en 40, dat hij in 1966 met veel succes opnieuw ontwierp.

Hoe dan ook, het drietal sloot een vriendschap die bleef bestaan tot O'Keeffe's dood in 1986. Ze dineerden vaak samen, bleven bij elkaar overnachten en gingen samen op vakantie naar plekken waar veel volkskunst te vinden was, zoals in Mexico en Marokko. O'Keeffe en Girard raakten bevriend door hun gedeelde waardering voor kunst en cultuur. Hun wederzijds respect voor elkaars werk leidde tot een groot aantal ideeën voor samenwerking. O'Keeffe schilderde miniatuuraquarellen voor Girards tableau "Italiaanse villa in meervoudige visioenen", onderdeel van Girards Gesamtkunstwerk dat zowel de collectie als het tentoonstellingsontwerp omvat in het Museum of International Folk Art in Santa Fe.

O'Keeffe was een befaamd speurder naar speciale rotsen die haar favoriete stenen tentoonstelde rond haar huis in Abiquiú. Daarnaast wordt ze gecrediteerd voor haar bijdrage aan Girards tentoonstelling "The Magic of a People", onderdeel van HemisFair 1968 op de wereldtentoonstelling in San Antonio. "Ik ben erg blij om te horen dat je naar de opening komt," zegt Girard in een van zijn vele handgeschreven briefjes aan O'Keeffe. "Ik denk dat je blij zult zijn met de stenen."

Begin jaren dertig zag Georgia O'Keeffe voor het eerst het vier hectare grote Abiquiú-complex dat haar thuis zou worden. Ze voelde zich er meteen mee verbonden. Hoewel het complex toen niet te koop was, bleef ze aanhouden. In 1945 wist ze de katholieke kerk (sinds 1941 de eigenaar van het gebouw) ervan te overtuigen het aan haar te verkopen. O'Keeffe's vriendin Maria Chabot hield toezicht op de renovatie van het huis, dat zij omschreef als "eigenlijk een ruïne". Het duurde zes maanden om alleen al de varkens uit het huis te krijgen." Door de toevoeging van dakramen en grote ramen die de buitenwereld naar binnen lieten, een open plattegrond en meubilair in een moderne stijl uit het midden van de vorige eeuw, groeide de traditionele adobe-bouwstijl uit het noorden van New Mexico uit tot een meesterwerk in de moderne stijl uit het midden van de vorige eeuw. Voor haar was het een heel ander soort canvas. "Ze was net zo bedachtzaam en bewust met haar huis bezig als met de kunstwerken die ze maakte", zegt Giustina Renzoni, directeur van Historic Properties bij het Georgia O'Keeffe Museum.
Van de indeling van de kamers tot de voorwerpen en het meubilair was het Abiquiú-huis het voorbeeld van een holistisch ontwerp dat O'Keeffe's visie op het dagelijks leven ondersteunde. Toen ontwerper Isamu Noguchi O'Keeffe niet kon bezoeken zoals gepland, stuurde hij zijn zus met deze Akari-lantaarn, die hij in 1951 had ontworpen. Het is een van de vele moderne ontwerpen uit het midden van de vorige eeuw in haar huis. Ze installeerde het met een katrolsysteem, zodat ze de sfeer van de kamer kon veranderen. Als ze een intiemer gevoel wilde creëren, kon ze de hoogte ervan verlagen. O'Keeffe, die bekendstaat om haar praktische instelling, ontwierp de eettafel zelf. Ze gebruikte multiplexplanken voor zowel het tafelblad als de scharnierende poten.
Gedurende haar hele leven bleef O'Keeffe haar Abiquiú veranderen en aanpassen aan haar behoeften. "Ze heeft decennia lang een stijl- en meubelcollectie samengesteld die bij haar esthetiek van dat moment paste", zegt Renzoni. Zo zag haar studio eruit in 1984, toen ze deze gebruikte als zitkamer (en soms ook om te slapen). Hoewel het kleurenpalet over het algemeen neutraal was, omarmde ze het Girardiaanse idee van kleuraccenten, bijvoorbeeld met de Barwa-loungestoel en het Girard-textielkussen op een prototype lage Eames-stoel met een draadonderstel.
Overal waar hij reisde, vond Girard steevast items voor zijn enorme volkskunstcollectie, die hij uiteindelijk doneerde aan het Museum of International Folk Art in Santa Fe. Volgens Renzoni heeft O'Keeffe waarschijnlijk ook iets gekocht tijdens een reis met de Girards naar Oaxaca, Mexico: een groene waskom, die O'Keeffe combineerde met andere items in de zaguan. "Als je naar de glazuurbehandeling aan de binnenkant van de kom kijkt, lijkt het net op een gewei. En dat combineert ze met de elandenschedel erboven", zegt Renzoni. "Al deze kleine taferelen die ze in haar huis creëert, doet ze heel doelbewust. Er zit een element van design in elk aspect van wat ze doet."
O'Keeffe en Girard deelden uiteenlopende interesses, waaronder reizen en een voorliefde voor het motief van de opgerolde slang. O'Keeffe, die een eenvoudig leven leidde, kreeg veel geschenken, maar stelde er maar weinig tentoon. Niet alleen werd het slangenskelet van een bevriende botanicus door O'Keeffe gehaald, maar later werd het ook permanent in de banco in haar woonkamer laten begraven.
Toen haar zicht achteruitging door maculadegeneratie, bracht O'Keeffe, die veel waarde hechtte aan haar onafhankelijkheid, nog meer veranderingen aan in haar ruimte en leven. Ze liet haar personeel handgeschreven kaarten maken met grote telefoonnummers, zodat ze haar vrienden nog steeds kon bellen. Ook legde ze een wit kleed op de vloer van haar studio, zodat ze haar geliefde Chowchows beter kon zien en niet over ze zou struikelen. En toen ze niet meer goed genoeg kon zien om te schilderen, stapte ze over op het maken van kleisculpturen. "Ze was een sterke, onafhankelijke vrouw die wist wat ze wilde", zegt Agapita Lopez, de secretaresse van O'Keeffe. "Ze creëerde haar eigen leven, precies zoals zij dat wilde."

Girard werkte informeel samen met O'Keeffe aan het interieur en de inrichting van haar inmiddels iconische huis in Abiquiú. Ze schakelde ontwerpers uit de mid-century modern-stijl in, waaronder Girards goede vrienden en medewerkers Charles en Ray Eames. O'Keeffe waardeerde de innovatieve en verstandige ontwerpen van de Eames, die aansloten bij O'Keeffe's eigen esthetische gevoel.

"Ze had altijd al een interesse in meubilair dat functioneel en aantrekkelijk was", zegt Bonnie Steward, assistent-bibliothecaris bij het Georgia O'Keeffe Museum. "Ze was erg praktisch ingesteld en wilde dingen die lang meegingen." Ze bezat verschillende ontwerpen van Eames, waaronder de Eames LCW, en was zo blij toen ze een prototype van een van hun stoelontwerpen kreeg – zo blij zelfs dat ze om een tweede vroeg (en kreeg). Girard gaf O'Keeffe ook een aantal van zijn levendige textielontwerpen, die zij verwerkte tot kussens. Beiden experimenteerden graag met kleur, patronen en textuur in hun werk en in hun huis.

"Hun vriendschap was absoluut waardevol voor hen beiden, zowel op persoonlijk als artistiek vlak", zegt Giustina Renzoni, directeur Historic Properties bij het Georgia O'Keeffe Museum. "Ze inspireerden elkaar duidelijk."

Alexander en Susan Girard staan naast Georgia O'Keeffe.

Fotograaf niet geregistreerd. Georgia O'Keeffe met Alexander Girard en Susan Girard op de Nacimiento-tentoonstelling, 1961. Collectie Alexander Girard. AR.00019, doos 30, map 4. Bartlett Library and Archives, Museum of International Folk Art, Santa Fe, NM.